ویتامین ب 6 چیه و چه وظایفی داره؟
ویتامین ب 6 یکی از 8 ویتامین موجود تو قرص های ب کمپلکس هستش. با اینکه این ویتامین سال 1932 کشف شده اما خواص و ویژگیهایی که هر روز بهش پی میبرن باعث شگفتی دانشمندان میشه.
این ویتامین معمولا به اندازه کافی از طریق غذاهایی که مصرف می کنیم تامین میشه ولی کمبود ش تو خانم های باردار، افرادی که از مشکلات کبدی و کلیوی رنج می برند، افرادی که بیماریهای خودایمنی دارن، افراد چاق، سیگاری ها و الکلی ها، رایج هست. از این لحاظ که این ویتامین تو 150 واکنش آنزیمی بدن دخیل هست و نقش موثری تو تجزیه پروتئین ها، کربوهیدرات ها و چربی هایی که میخورید داره، کمبود ش نباید ناچیز شمرده بشه.
اینکه ویتامین ب 6 ارتباط خیلی نزدیکی با سیستم ایمنی بدن و سیستم عصبی شما داره پس حتما باید جدیش بگیرید.
تازه اخیرا هم فهمیدن که ب 6 اثر آنتی اکسیدانی و ضد التهابی داره و در نتیجه میتونه از مبتلا شدن شما به مشکلات مزمنی مثل بیماری های قلبی و سرطان پیشگیری کنه.
چطور متوجه بشم کمبود ویتامین ب 6 دارم ؟
وجود علایم زیر ممکنه نشون دهنده کمبود ویتامین ب6 باشه :
1. بثورات پوستی
کمبود این ماده میتونه یکی از دلایل بروز ضایعات پوستی تو ناحیهی پیشانی، صورت، گردن و بالای سینه باشه. این بثورات معمولا چرب هستن و ممکنه با تورم پوست هم همراه باشن.
در واقع ویتامین ب6 به ساخته شدن کلاژن تو پوست میشه. پس کمبود این ویتامین میتونه به کاهش کلاژن پوست و در نتیجه ایجاد ضایعات پوستی منجر بشه.
شما با مصرف ویتامین ب6 میتونید این بثورات جلدی رو برطرف کنید. البته تو شرایط خیلی حاد میشه از کرم صورت ب 6 برای درمان چنین مشکلی استفاده کرد.
2. ترک خوردگی و دردناک بودن لبها
خشک شدن و ترک خوردن گوشههای لب در کنار تورم و دردناک شدنش (Cheilosis) یکی دیگه از علائم کمبود ب 6 هست.
مشکل مورد بحث تو شرایط خاص ممکنه با خونریزی تو مناطق ترک خورده همراه باشه.
همین هم باعث میشه که بسیاری از فعالیت های روزمره این افراد مثل خوردن و نوشیدن دچار مشکل بشه.
این رو در نظر داشته باشید که عوامل متعدد دیگه ای مثل کمبود ریبوفلاوین، فولات، و آهن یا شرایط آب و هوایی هم ممکنه باعث بروز علائم فوق بشه، اما اگر مشکل از کمبود ویتامین ب6 نشات گرفته باشه میتونید با مصرف مواد غذایی غنی از این ماده و یا مکملهای حاوی ویتامین ب6 اون رو برطرف کنید.
3. التهاب و درد زبان
این مشکل که به طور عامیانه بهش التهاب زبان (Glossitis) میگن، معمولا با تورم، درد، قرمز شدن و صاف شدن زبان همراه هستش.
این مشکل که حرف زدن، جویدن و بلع غذا را دشوار میکنه از تخریب پاپیلا ها (Papillae) یا همون برجستگی های ریز روی زبون ناشی میشه.
اگر مشکل فوق فقط ناشی از کمبود ب6 باشه با مصرف اون میتونید برطرف-اش کنید. اما از اونجائی که التهاب و درد زبون ممکنه ناشی از کمبود ب12 و فولات هم باشه، گاهی لازمه در کنار ب6، این مواد مغذی رو هم مصرف کنید.
4. تغییر حالات رفتاری (mood)
کمبود ویتامین ب6 ممکنه حال و هواتون رو به شدت تغییر بده و شما را دچار افسردگی، اضطراب، احساس درد و ناراحتی بکنه. شاید بپرسید چه ربطی داره؟
در واقع ب6 یکی ار عوامل موثر در تولید انتقال دهنده های عصبی مثل سروتونین و گاما-آمینوبیوتیریک اسید هستش که نقش مهمی تو کنترل استرس و افسردگی دارن.
اثر ب6 تو حال و هوای آدما تو موقعیت های متعددی بررسی شده. مثلا تو یه مطالعه در افراد اوتیسم پی برده شد که در پی مصرف ب6 ، مشکلات رفتاری تو نصف تو نصف اون افراد کاهش پیدا کرد.
یا مثلا ثابت شده که مصرف 50 تا 80 میلیگرم ویتامین ب6 در روز، مشکلات ناشی از سندرم پیش قاعدگی (PMS) مثل افسردگی، بدخلقی و اضطراب را کاهش میده.
5. سیستم ایمنی ضعیف بدن
کمبود ویتامین ها از جمله ویتامین ب6 باعث نقص در عملکرد و همچنین تضعیف سیستم دفاعی بدن میشه.
به طور خاص کمبود ب6 باعث کاهش آنتیبادیهایی که برای مبارزه با عفونت مورد نیاز هستند میشه.
علاوه براین تولید گلبول های سفید به خصوص T cellها (که واکنش بدن به عفونتها رو تنظیم میکنن) به شدت وابسته به سطح ویتامین ب6 بدنه.
تولید پروتئین هایی به اسم interleukin-2 که به عملکرد گلبول های سفید کمک میکنن هم با کاهش سطح ب6 بدن کم میشه.
بنابراین از اونجایی که افرادی که بیماریهای خود ایمنی دارن (بیماریهایی مثل ام اس که در اون سیستم ایمنی بدن علیه خودش عمل میکنه) ممکنه دچار افت شدیدتر ب6 باشن و مصرف ویتامین براشون حیاتی باشه.
6. خستگی و بیانرژی بودن
از اونجایی که ب6 به تولید هموگولوبین خون که وظیفه جابجایی اکسیژن تو بدن رو به عهده داره، کمک میکنه، کمبودش میتونه باعث القای احساس خستگی تو آدما بشه.
توضیح آنکه اگر هموگلوبین خونتون کم باشه، اکسیژن کافی به سلول های بدنتون نمیرسه و دچار آنمی یا کم خونی (Anemia) میشید که باعث احساس ضعف و خستگی در شما میشه.
این رو در نظر داشته باشید که تو موارد خاص، آنمی ناشی از کمبود ب6 با مصرف گونه غیر فعال اون یعنی پیریدوکسین هیدروکلرید (HCl) بر طرف نمیشه و لازمه که از گونه فعال ب6 که پیریدوکسال 5-فسفات (PLP) نامیده میشه استفاده بشه.
مکملهای هر دو گونه ب6 تو بازار موجوده اما نوع هیدروکلراید هم رایجتره و هم ارزونتر.
علاوه بر کم شدن هموگلوبین و آنمی، کمبود ویتامین ب6 به افزایش هورمون ملاتونین که موجب ایجاد خوابآلودگی میشه هم میتونه منجر بشه.
7. مور مور شدن و درد دست و پا
کاهش سطح ویتامین ب6 خون میتونه باعث تخریب سلول های عصبی محیطی یا Peripheral neuropathy بشه. تخریب عصبی مذکور میتونه احساس سوزش و بی حسی تو دست، پا و بازوهای افراد ایجاد کنه.
به این دردها “احساس سوزن و سنجاق” میگن. تخریب عصب ممکنه به ایجاد مشکل تو حفظ تعادل و سخت شدن راه رفتن نیز منجر بشه.
این رو در نظر داشته باشید که مصرف بیش از حد و پیوسته ویتامین ب6 از نوع هیدروکلراید میتونه به تخریب سلول های عصبی هم منجر بشه.
توضیح اینکه مقدار بیش از حد این نوع از ب6، از فعالیت گونه فعال PLP کم میکنه و همین باعث شدت گرفتن فرآیند تخریب اعصاب میشه.
با اینکه مشکلات عصبی با مصرف مقدار کافی ویتامین ب6 قابل درمان هستند، اما بهبود دادن مشکلات عصبی ناشی از مسمومیت ب6 خیلی سخته.
حملات تشنجی
صرع ممکنه به دلایل مختلف رخ بده و یکی از این دلایلش کمبود ویتامین ب6 هست. بدون وجود سطوج کافی ویتامین ب6 تو خون، بدن شما قادر به ساخت مقدار کافی از نوروترنسمیترهای GABA نبوده و در نتیجه مغزتون ممکنه خیلی تحریکپذیر بشه.
در نتیجه حملات صرع که با اسپاسم عضلات، برگشتن سیاهی چشم و در برخی موارد با لرزش شدید و بیهوشی همراهه، گریبان گیرتون میشه.
دانشمندان برای اولین بار تو دهه 1950 پی بردن که بچههایی که با شیر خشکهایی که ب6 کمی داشته تغذیه شده بودند، دچار تشنج می شن.
اخیرا هم متوجه شدن که حمله صرع ناشی از کمبود ب6 تو بزرگسالان هم میتونه رخ بده. این حملات تو خانم های باردار، افراد الکلی و افراد مبتلا به بیماری های کبدی رایج تره.
خبر خوب اینه که با مصرف ب6 کافی میشه مشکلات مذکور رو درمان کرد.
· افزایش سطح هموسیستئین (Homocysteine) خون
وجود ویتامینهای ب6، ب12 و ب9 برای حذف هموسیستئین خون که یکی از محصولات جانبی فرآیند هضم پروتئین هاست واجبه. لذا کمبود شون به افزایش سطح این ماده توی خون منجر میشه.
حالا مگه افزایش هموسیستئین بده؟
جواب: بله. خیلی بده. افزایش این ماده تو خون احتمال ابتلا به بیماریهای قلبی، آلزایمر و سکته رو افزایش داده و همچنین باعث تخریب عروق خونی و اعصاب میشه.
خوشبختانه با انجام آزمایش خون معمولی میتونید افزایش سطح این ماده را تشخیص داده و در صورت نیاز با مصرف ب6، ب12 و ب9 می تونید سطح ش تو خون را کنترل کنید.
فقط این رو به ذهن بسپارید که علاوه بر مصرف ویتامین های مذکور، عادات بد غذایی و کم تحرکی هم ممکنه به افزایش سطح این ماده منجر بشه، لذا در کنار مصرف ویتامین ها لازمه این موارد هم اصلاح بشن.
برای خرید قرص ویتامین ب 6 یوروویتال 40 میلی گرمی کلیک کنید
تأمین ویتامین ب 6 مورد نیاز بدن
بدن آدم نمی تونه مقدار زیادی ویتامین ب6 ذخیره کنه، بنابراین لازمه که برای جلوگیری از کاهش سطح ب6، به صورت مستمر خوراکی ها و داروهای حاوی اون رو مصرف کنید.
این، کار سختی نیست چون ب6 تو انواع غذاها و خوراکی ها وجود داره.
اما اینو در نظر داشته باشید که جذب ویتامین ب6 از مواد غذایی حیوانی و خوراکیهای غنی شده نسبت به جذب اونا از غذاهای گیاهی بیشتره.
لذا اگر شما رژیم گیاهخواری دارین شاید لازم باشه که برای جبران، مکملهای حاوی ب6 بخورید.
مقدار مصرف مناسب ب6 برای افراد (غیر از خانمای باردار) 7/1 گرم در روزه.